تعریف VOIP:

 در جایی که اطلاعات منتقل شده بر روی شبکه‌های کامپیوتری شکل صوتی به خود بگیرند، سرویس تلفن اینترنتی (Voice Over IP) مطرح می‌شود.

با استفاده از این سرویس می‌توان تماس‌های بین‌المللی را با هزینه مناسب و همانند برقراری ارتباط مستقیم مخابراتی تنها با یک خط تلفن و خرید خدمات از یک سرویس دهنده تلفن اینترنتی برقرار نمود. در فناوری اطلاعات (IT)به این گونه خدمات و فناوری آن Voice Over IP یا مختصراً VOIP گفته می‌شود که به معنی صوت (صدا) برروی خطوط IP می‌باشد.

البته شایان ذکر است که برای داشتن یک ارتباط از نوع VOIP باید شبکه‌ای بر پایه پروتکل IP داشته باشیم. حال با توجه به این که بزرگ‌ترین شبکه بر پایه VOIP، شبکه اینترنت است، به طور معمول از این فناوری به عنوان منتقل کننده صدا بر روی شبکه اینترنت یاد می‌شود.

تجارت بزرگ در زمینه VoIP

 امروزه VoIP و انتقال صوت بر پایه این فناوری به صورت یک تجارت بزرگ در آمده که همچنان روند رو به رشد بالایی دارد. مزیت اصلی این نوع مکالمات برای کاربران، هزینه پایین آن است که موجب ترجیح آن به شبکه‌های مخابراتی سنتی می‌شود. این تجارت از سه دیدگاه قابل بررسی است:

فروش تجهیزات ساختاری: به منظور رسیدن به کارایی بالاتر و کیفیت بهتر صدا در مکالمات VOIP، نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه ای در شبکه‌های مبتنی بر IP است. انواع مسیردهنده (Router)های VOIP، سوئیچ‌های شبکه خاص این کاربرد و دروازه های ویژه (Gateway) و … از این تجهیزات هستند.

 فروش گوشی‌های تلفنی جدید: برای پشتیبانی بهتر فناوری VOIP گوشی‌های تلفن خاصی ساخته شده‌اند که به طور مستقیم به شبکه مبتنی بر پایه IP (برای مثال اینترنت) متصل می‌شوند و می‌توانند اطلاعات را در قالب بسته‌های داده بر روی این شبکه منتقل نمایند. تا سال 2001 درامد ناشی از فروش این‌گونه گوشی‌ها برای سازنده‌های آن ها حدود یک میلیارد دلار بوده است.

ارایه خدمات در قالب مراکز تلفنی نسل بعد: با وجود عدم وابستگی تکنولوژی VOIP به مراکز مخابراتی،‌ به منظور ایجاد سهولت در برقراری ارتباط (برای مثال توزیع شماره تلفن به کاربران) و ارایه سرویس‌های مختلف، مراکز تلفنی VOIP بر روی شبکه اینترنت شکل گرفته‌اند که پیش‌بینی می‌شود این مراکز در آینده دارای درآمد بالایی باشند.

 شبکه‌های تلفنی آینده

مراکز VOIP نیز همانند مراکز مخابراتی سنتی می‌توانند شماره تلفنی را به صورت اختصاصی برای یک کاربر در نظر بگیرند و آن شماره از طریق مراکز اینترنتیVOIP در اختیار کاربران قرار می‌گیرد، مانند یک آدرس پست الکترونیکی به همراه یک کلمه عبور محافظت می‌شود.

 از طریق این شماره کاربران می‌توانند به مرکز اینترنتی مزبور متصل شده و IP دستگاه VOIP خود را به این مرکز اعلام کنند. در نتیجه کاربران توسط شماره تلفن خود به مرکز VOIP متصل می‌شوند و شماره‌ای که قصد تماس با آن را دارند در اختیار مرکز قرار داده و IP مقصد را دریافت می‌کنند و از طریق پروتکلIP یک تماس تلفنی را آغاز می‌کنند.

چالش تلفنهای سنتی

آیا هرگز به این اندیشیده‌اید که چرا مکالمات تلفنی بین کشورهای دور دست گاهی حتی از مکالمات درون کشوری نیز ارزان‌تر بوده و کیفیت بالاتری نیز دارند؟ این به خاطر استفاده از فناوری VOIP است. امروزه فناوری VOIP و یا انتقال صوت بر روی شبکه (Voice Over IP)، سیستم‌های تلفنی سنتی را به چالش کشیده است.

VOIP  نه تنها ارزا‌‌ن‌تر و پایدار است بلکه امکانات دیگری مانند ترکیب با سرویس‌های کامپیوتری و اینترنتی را دارد. با استفاده از این ویژگی می‌توان سرویس‌هایی را خلق کرد که پیاده‌سازی آن‌ها با مراکز تلفنی سنتی اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است. سیستم مشاوره تلفنی و یا نظرسنجی تلفنی نمونه‌ای از این نوع سرویس‌ها هستند.